Trong bóng đá, “việt vị” được coi là một trong những luật phức tạp nhưng cực kỳ quan trọng. Nhiều bàn thắng đã bị từ chối chỉ vì cánh tay hoặc bàn chân của tiền đạo cao hơn cầu thủ phòng ngự cuối cùng. Để hiểu và theo dõi đầy đủ về môn thể thao này, việc nắm vững khái niệm việt vị là gì và những cập nhật mới nhất về luật việt vị là điều cần thiết.
Việt vị là gì?
Việt vị là một thuật ngữ quen thuộc, nhưng nhiều người hâm mộ vẫn thấy khó hiểu. Theo định nghĩa của FIFA, một cầu thủ ở vị trí việt vị nếu, tại thời điểm bóng được chuyền bởi đồng đội, cầu thủ đó ở gần khung thành đối phương hơn cả bóng và hậu vệ cuối cùng (trừ thủ môn), đồng thời có tác động đến tình huống bóng.
Tuy nhiên, chỉ đơn giản là ở vị trí việt vị là chưa đủ để biện minh cho một quả phạt đền. Cầu thủ cũng phải trực tiếp tham gia vào hành động đó – ví dụ, nhận bóng, cản trở tầm nhìn của thủ môn hoặc gây ảnh hưởng đến hành động phòng ngự của đối phương. Điều này khiến việc xác định việt vị không chỉ phụ thuộc vào vị trí mà còn vào hành động cụ thể trên sân.
Về mặt chiến thuật, việt vị là một công cụ hữu hiệu để phòng ngự giành lợi thế. Các đội bóng hiện đại thường khai thác “bẫy việt vị” bằng cách đẩy hàng phòng ngự lên cao, tạo điều kiện cho các tiền đạo đối phương dễ dàng mắc sai lầm. Tuy nhiên, nếu sự phối hợp không nhịp nhàng, đội phòng ngự sẽ để lại những khoảng trống nguy hiểm.
Những tình huống khiến bàn thắng không được công nhận
Việt vị là một trong những lỗi phổ biến và gây tranh cãi nhất trong bóng đá hiện đại. Về cơ bản, lỗi việt vị xảy ra khi một cầu thủ ở vị trí việt vị và ảnh hưởng trực tiếp đến đường bóng tại thời điểm bóng được chuyền từ đồng đội. Điều này có thể bao gồm việc nhận bóng, cản trở hậu vệ, che khuất tầm nhìn của thủ môn hoặc cố gắng chơi bóng ở vị trí việt vị.
Một ví dụ điển hình là khi một tiền đạo nhận đường chuyền từ đồng đội khi đang đứng ở hàng phòng ngự cuối cùng của đối phương – bàn thắng ghi được trong tình huống này sẽ bị coi là việt vị. Ngay cả khi cầu thủ không chạm bóng, nhưng cản trở tầm nhìn của thủ môn hoặc khiến thủ môn phạm lỗi, thì vẫn bị coi là việt vị.
Điều quan trọng cần lưu ý là một cầu thủ ở vị trí việt vị không phải lúc nào cũng bị thổi phạt đền. Nếu cầu thủ đó không tham gia vào pha bóng, hoặc bóng được chuyền từ một cầu thủ đối phương, thì sẽ không có lỗi việt vị.
Lỗi việt vị thường chỉ được phát hiện thông qua công nghệ quay chậm hoặc VAR do sự khác biệt về vị trí rất nhỏ. Vì vậy, việc hiểu đúng về lỗi việt vị là rất cần thiết để người hâm mộ có cái nhìn khách quan và chính xác hơn về từng trận đấu.
Luật việt vị – Những thuật ngữ cơ bản người hâm mộ cần biết
Theo quy định của FIFA, một cầu thủ sẽ bị coi là việt vị nếu:
- Đứng ở vị trí bên ngoài khi bóng được chuyền từ đồng đội.
- Trực tiếp tham gia vào tình huống bóng hoặc tác động đến hậu vệ đối phương.
Tuy nhiên, một cầu thủ KHÔNG bị coi là việt vị nếu:
- Nhận bóng từ quả ném biên, quả phạt góc hoặc quả phát bóng lên.
- Đứng sau bóng khi đồng đội chuyền bóng.
Luật việt vị yêu cầu trọng tài biên phải theo dõi sát sao thời điểm chuyền bóng và vị trí của cầu thủ. Khi tốc độ trận đấu ngày càng nhanh hơn, lỗi việt vị có thể chỉ nhỏ vài cm. Do đó, sự hỗ trợ của công nghệ hỗ trợ trọng tài video (VAR) đã giúp cải thiện độ chính xác và giảm thiểu tranh cãi trong các quyết định việt vị.
Luật việt vị mới – Những cập nhật đáng chú ý từ FIFA
Nguồn tin từ Bin88 cho biết: Trong những năm gần đây, FIFA liên tục cập nhật luật việt vị để phù hợp hơn với tốc độ, công nghệ và chiến thuật của bóng đá hiện đại. Một trong những điểm nổi bật là việc áp dụng công nghệ việt vị bán tự động tại các giải đấu lớn như World Cup 2022. Công nghệ này sử dụng các cảm biến trong bóng kết hợp với hệ thống camera AI để xác định lỗi việt vị chỉ trong vài giây, giúp trọng tài đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn.
FIFA cũng đã thay đổi cách định nghĩa cầu thủ “có tác động đến bóng”. Trước đây, bất kỳ cầu thủ nào ở vị trí việt vị đều có nguy cơ bị phạt. Tuy nhiên, luật mới làm rõ rằng nếu một cầu thủ không rõ ràng tác động đến trận đấu (chẳng hạn như không cản trở tầm nhìn của thủ môn, không tham gia tranh chấp, v.v.), anh ta sẽ không bị phạt vì lỗi việt vị.
Một điểm đáng chú ý khác là đề xuất của UEFA: một cầu thủ chỉ bị coi là việt vị khi toàn bộ cơ thể của anh ta vượt qua hậu vệ cuối cùng – thay vì chỉ một bộ phận như vai hoặc chân. Mặc dù điều này chưa được chính thức triển khai, nhưng đây là một hướng đi nhằm khuyến khích lối chơi tấn công và giảm thiểu những tranh cãi không cần thiết.
Cách xác định việt vị
Vai trò của trọng tài biên
Trọng tài biên (trợ lý trọng tài) chịu trách nhiệm quan sát và phát hiện các tình huống việt vị. Họ sử dụng cờ để báo hiệu khi một cầu thủ vi phạm luật này. Quyết định việt vị dựa trên khoảnh khắc bóng được chuyền, không phải khi cầu thủ nhận bóng.
Công nghệ VAR
Kể từ khi được giới thiệu vào năm 2018, công nghệ VAR đã thay đổi cách xác định việt vị. VAR sử dụng hình ảnh quay chậm và đường kẻ ảo để xác định chính xác vị trí của cầu thủ so với hậu vệ cuối cùng. Một số giải đấu lớn như Premier League còn áp dụng công nghệ việt vị bán tự động (semi-automated offside technology) từ mùa 2024/25, giúp giảm thời gian kiểm tra và tăng độ chính xác.
Các yếu tố cần xem xét
- Điểm tiếp xúc bóng: Thời điểm đồng đội chạm bóng để chuyền là yếu tố quyết định.
- Vị trí cơ thể: Bất kỳ phần nào của cơ thể (trừ tay và cánh tay) có thể dùng để chơi bóng (đầu, thân, chân) đều được tính khi xác định việt vị.
- Tình huống cụ thể: Một cầu thủ có thể đứng ở vị trí việt vị nhưng không bị phạt nếu không tham gia vào tình huống.
Những tình huống việt vị nổi tiếng trong lịch sử bóng đá
Trong lịch sử bóng đá, đã có rất nhiều tình huống việt vị gây tranh cãi, làm thay đổi toàn bộ trận đấu, thậm chí quyết định số phận của cả một đội bóng. Những tình huống này không chỉ được ghi vào sử sách mà còn chứng minh rõ ràng tầm quan trọng của việc áp dụng đúng luật việt vị .
- Một trong những sự cố đáng chú ý nhất xảy ra tại World Cup 2010 khi Anh đấu với Đức. Mặc dù không liên quan trực tiếp đến lỗi việt vị, bàn thắng của Lampard đã bị từ chối mặc dù bóng rõ ràng đã qua vạch vôi. Sau đó, một pha phản công của Đức có dấu hiệu việt vị cũng bị từ chối, gây phẫn nộ trong cộng đồng người hâm mộ Anh. Sự cố này đã thúc đẩy FIFA sử dụng công nghệ VAR.
- Trong trận bán kết Champions League 2019 giữa Manchester City và Tottenham, VAR đã từ chối bàn thắng của Sterling ở phút bù giờ vì lỗi việt vị… chỉ cách hậu vệ này vài cm. Đó là khoảnh khắc “không thể bùng nổ” đối với người hâm mộ Man City và gây xôn xao dư luận.
- Gần đây nhất, tại World Cup 2022, đội tuyển Argentina đã bị thổi việt vị ba lần trong trận mở màn gặp Ả Rập Xê Út. Nhờ công nghệ việt vị bán tự động, các tình huống đã được xử lý nhanh chóng và chính xác.
Những khoảnh khắc này cho thấy chỉ cần một lỗi việt vị nhỏ cũng có thể xoay chuyển cục diện trận đấu. Nhờ sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại, độ chính xác trong việc xác định lỗi việt vị ngày càng được cải thiện, giúp giảm thiểu tranh cãi và nâng cao chất lượng chuyên môn của các giải đấu lớn.
Việt vị là một trong những luật phức tạp nhưng thiết yếu trong bóng đá, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả và cảm xúc của người hâm mộ. Nắm vững việt vị là gì, cách nhận biết lỗi việt vị và những thay đổi mới trong luật, bạn sẽ theo dõi trận đấu một cách trọn vẹn và sâu sắc hơn.
