Trong bóng đá, việt vị được coi là một trong những luật phức tạp nhưng cũng vô cùng quan trọng. Nhiều bàn thắng đã bị từ chối chỉ vì cánh tay hoặc bàn chân của tiền đạo cao hơn hậu vệ gần nhất. Để hiểu và theo dõi môn thể thao này một cách đầy đủ, điều cần thiết là phải hiểu khái niệm việt vị là gì và những phát triển mới nhất trong luật việt vị.
Việt vị là gì?
Việt vị là một thuật ngữ quen thuộc, nhưng nhiều người hâm mộ vẫn còn nhầm lẫn. Theo định nghĩa của FIFA, một cầu thủ bị coi là việt vị nếu khi đồng đội chuyền bóng, anh ta ở gần khung thành đối phương hơn bóng và hậu vệ cuối cùng (trừ thủ môn) và ảnh hưởng đến đường đi của bóng.
Tuy nhiên, chỉ đơn thuần ở vị trí việt vị thôi là chưa đủ để thổi phạt đền. Cầu thủ còn phải trực tiếp tham gia vào hành động việt vị – ví dụ như bắt bóng, che khuất tầm nhìn của thủ môn, hoặc cản trở hàng phòng ngự đối phương. Do đó, phạt việt vị không chỉ liên quan đến vị trí mà còn liên quan đến hành động cụ thể trên sân.
Xét về mặt chiến thuật, vị trí việt vị là một công cụ hiệu quả để giành lợi thế phòng ngự. Các đội bóng hiện đại thường sử dụng “bẫy việt vị” để đẩy các hậu vệ lên cao hơn, khiến các tiền đạo đối phương dễ mắc sai lầm hơn. Tuy nhiên, nếu sự phối hợp không nhịp nhàng, hàng phòng ngự có thể để lại những khoảng trống nguy hiểm.
Các trường hợp dẫn đến bàn thắng không được công nhận
Việt vị là một trong những lỗi phổ biến và gây tranh cãi nhất trong bóng đá hiện đại. Về cơ bản, lỗi việt vị xảy ra khi một cầu thủ ở vị trí việt vị và ảnh hưởng trực tiếp đến đường đi của bóng khi đồng đội chuyền bóng. Điều này bao gồm việc nhận bóng, chặn hậu vệ, cản trở tầm nhìn của thủ môn, hoặc cố gắng đá bóng từ vị trí việt vị.
Một ví dụ điển hình là khi một tiền đạo nhận đường chuyền từ đồng đội ở tuyến phòng ngự cuối cùng của đối phương và ghi bàn, anh ta sẽ bị coi là việt vị. Ngay cả khi cầu thủ không chạm bóng, nhưng che khuất tầm nhìn của thủ môn hoặc khiến thủ môn phạm lỗi, anh ta cũng sẽ bị coi là việt vị.
Điều quan trọng cần lưu ý là việc cầu thủ ở vị trí việt vị không phải lúc nào cũng dẫn đến phạt đền. Nếu cầu thủ không tham gia vào pha bóng, hoặc bóng được chuyền vào bởi một cầu thủ đối phương, thì sẽ không có lỗi việt vị.
Nguồn tin từ Bin88 cho biết: Vì chênh lệch vị trí quá nhỏ, lỗi việt vị thường chỉ được phát hiện thông qua công nghệ quay chậm hoặc VAR. Do đó, việc hiểu đúng về lỗi việt vị là rất quan trọng để người hâm mộ có thể xem từng trận đấu một cách khách quan và chính xác hơn.
Những thuật ngữ cơ bản mà người hâm mộ bóng đá cần biết
Theo quy định của FIFA, một cầu thủ sẽ bị coi là việt vị nếu:
- Đứng bên ngoài khi đồng đội chuyền bóng.
- Trực tiếp tham gia kiểm soát bóng hoặc tấn công các cầu thủ phòng ngự của đối phương.
Tuy nhiên, một cầu thủ sẽ không bị coi là việt vị nếu:
- Nhận quả ném biên, quả phạt góc hoặc quả phát bóng lên.
- Đứng sau bóng khi đồng đội chuyền bóng.
Luật việt vị yêu cầu trọng tài biên phải chú ý sát sao đến thời điểm chuyền bóng và vị trí của cầu thủ. Với nhịp độ trận đấu ngày càng tăng, lỗi việt vị có thể chỉ nhỏ vài cm. Do đó, việc sử dụng công nghệ Trợ lý Trọng tài Video (VAR) giúp cải thiện độ chính xác của các quyết định việt vị và giảm thiểu tranh cãi.
Luật việt vị mới – cập nhật quan trọng từ FIFA
FIFA đã liên tục cập nhật luật việt vị trong những năm gần đây để phù hợp hơn với tốc độ, công nghệ và chiến thuật của bóng đá hiện đại. Điểm nổi bật đáng chú ý là việc áp dụng công nghệ việt vị bán tự động tại các giải đấu lớn như World Cup 2022. Công nghệ này sử dụng các cảm biến bên trong quả bóng kết hợp với hệ thống camera AI để phát hiện lỗi việt vị chỉ trong vài giây, giúp trọng tài đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn.
FIFA cũng đã thay đổi định nghĩa về cầu thủ “có liên quan đến bóng”. Trước đây, bất kỳ cầu thủ nào ở vị trí việt vị đều có thể bị phạt. Tuy nhiên, luật mới nêu rõ rằng cầu thủ sẽ không bị phạt việt vị nếu họ không ảnh hưởng đáng kể đến trận đấu (ví dụ: không cản trở tầm nhìn của thủ môn hoặc không tham gia vào một pha vào bóng).
Một điểm đáng chú ý khác là đề xuất của UEFA: một cầu thủ chỉ bị coi là việt vị khi toàn bộ cơ thể của họ vượt qua hậu vệ cuối cùng, chứ không chỉ vai hoặc chân. Mặc dù đề xuất này chưa được chính thức triển khai, nhưng nó nhằm mục đích khuyến khích lối chơi tấn công và giảm thiểu những tranh cãi không cần thiết.
Cách xác định việt vị
Vai trò của trọng tài biên
Trọng tài biên (và trợ lý trọng tài) có trách nhiệm phát hiện lỗi việt vị. Họ sẽ phất cờ báo hiệu bất kỳ lỗi việt vị nào. Lỗi việt vị được xác định khi bóng được chuyền, chứ không phải khi cầu thủ nhận bóng.
Công nghệ VAR
Kể từ khi ra mắt vào năm 2018, VAR đã cách mạng hóa cách xác định lỗi việt vị. Công nghệ này sử dụng chuyển động chậm và các đường ảo để xác định vị trí chính xác của cầu thủ so với hậu vệ gần nhất. Một số giải đấu lớn, chẳng hạn như Ngoại hạng Anh, cũng đang triển khai công nghệ việt vị bán tự động bắt đầu từ mùa giải 2024/25 để giảm thời gian xác định lỗi việt vị và cải thiện độ chính xác.
Các yếu tố cần xem xét
- Điểm tiếp xúc bóng: Thời điểm đồng đội chạm vào bóng là yếu tố quyết định.
- Vị trí cơ thể: Bất kỳ bộ phận nào của cơ thể (ngoại trừ tay và cánh tay) có thể được sử dụng để đá bóng (đầu, thân, chân) đều được tính vào mục đích xác định lỗi việt vị.
- Các trường hợp cụ thể: Nếu một cầu thủ không liên quan đến tình huống việt vị, anh ta có thể ở vị trí việt vị nhưng sẽ không bị phạt.
Những tình huống việt vị nổi tiếng trong lịch sử bóng đá
Trong suốt lịch sử bóng đá, đã có vô số vụ việc việt vị gây tranh cãi, làm thay đổi toàn bộ trận đấu và thậm chí quyết định số phận của cả một đội bóng. Những vụ việc này không chỉ đi vào lịch sử mà còn minh chứng rõ ràng cho tầm quan trọng của việc áp dụng đúng luật việt vị.
- Một trong những sự cố gây chú ý nhất đã xảy ra trong trận đấu World Cup 2010 giữa Anh và Đức. Mặc dù bàn thắng của Frank Lampard không liên quan trực tiếp đến lỗi việt vị, nhưng bóng rõ ràng đã vượt qua vạch vôi, nhưng lại không được công nhận. Một pha phản công sau đó của Đức, dường như đã việt vị, cũng không được công nhận, khiến người hâm mộ Anh phẫn nộ. Sự cố này đã thúc đẩy FIFA áp dụng công nghệ VAR.
- Trong trận bán kết Champions League 2019 giữa Manchester City và Tottenham Hotspur, VAR đã từ chối bàn thắng của Raheem Sterling trong thời gian bù giờ vì lỗi việt vị… lúc đó, Sterling chỉ cách hậu vệ này vài cm. Khoảnh khắc đó “không mấy thú vị” đối với người hâm mộ Manchester City và gây ra làn sóng phẫn nộ trong dư luận.
- Gần đây nhất là trong trận mở màn World Cup 2022 gặp Ả Rập Xê Út, khi Argentina bị thổi việt vị ba lần. Nhờ công nghệ việt vị bán tự động, những tình huống này đã được xử lý nhanh chóng và chính xác.
Những khoảnh khắc này cho thấy ngay cả một lỗi việt vị nhỏ cũng có thể thay đổi kết quả của một trận đấu. Nhờ công nghệ hiện đại, độ chính xác của việc phán đoán lỗi việt vị ngày càng tăng, giúp giảm thiểu tranh chấp và nâng cao chất lượng chuyên môn của các sự kiện lớn.
Việt vị là một luật phức tạp và quan trọng trong bóng đá, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả trận đấu và cảm xúc của người hâm mộ. Hiểu được việt vị là gì, cách phát hiện lỗi việt vị và những thay đổi mới trong luật sẽ giúp bạn theo dõi trận đấu một cách toàn diện và sâu sắc hơn.
